Ο όρος Jazz χορός είναι ένας όρος ‘’ομπρέλα’’ ο οποίος περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά χορευτικά στυλ.
Εξελίσσεται συνεχώς, αλλάζει με την χρονολογία ανάλογα με το ποιος τον χορεύει, πού και με ποια μουσική. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε 7 στυλ και παρακλάδια του solo jazz, όπως τα: Buck and Wing, Strut, Eccentric dance, Charleston, Black Bottom, Broadway Jazz και Street Jazz.

Από την παράδοση στη σχολή χορού

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να ανακαλύψουμε πώς η αφρικανική πολιτιστική κληρονομιά διαμόρφωσε και επηρέασε τον αμερικανικό χορό σήμερα. Από τις αρχές του 18ου αιώνα, οι παραδόσεις της Δυτικής Αφρικής αναμείχθηκαν με τους ευρωπαϊκούς χορούς της σάλας (aka Ballroom Dancing) και δημιούργησαν το μοναδικό αφροαμερικανικό στυλ χορού που σήμερα ονομάζουμε Vernacular ή Authentic Jazz.

Ο χορός ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας στις φυτείες των τότε Αφρικανών σκλάβων οι οποίοι κατέφθαναν υπό αντίξοες συνθήκες στην Αμερική.

Ήταν ένας τρόπος διατήρησης της συνέχειας με τις αφρικανικές παραδόσεις: ήταν το μέσο έκφρασης τους, το μέσο διατήρησης της κοινότητάς τους και ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας.

Θα δούμε παρακάτω τους πρώιμους μαύρους κοινωνικούς χορούς με σκοπό να κατανοήσουμε την «λαϊκή» ουσία και τις ρίζες χορών όπως το Charleston, το Black Bottom και το Theatrical Jazz.

Buck, Wings και Jigs

Όπως το Ring Shout και το Patting Juba, οι χοροί Buck, Wing και Jig μπορούν να θεωρηθούν γνήσια παραδείγματα χορών των φυτειών. Αναπτύχθηκαν ως αντίδραση στους περιορισμούς που επέβαλαν οι λευκοί ιδιοκτήτες στους μαύρους. Αυτοί ήταν οι πρώτοι μαύροι κοινωνικοί χοροί. Μη έχοντας κρουστά και μουσικά όργανα, οι μαύρες φυλές χρησιμοποιούσαν τη φωνή και το σώμα για να δημιουργήσουν συλλογικά μικρές φιέστες , θρησκευτικού – ή και μη – περιεχομένου.

-βίντεο Tommy de Frantz-
https://youtu.be/A34OD4eA17o

Όπως αναφέρει ο Tommy de Frantz, κάθε κοινωνικός χορός μπορεί να ενταχθεί σε μία από τις δύο βασικές κατηγορίες: τους “buck” και τους “wing” χορούς.

Οι buck είναι χοροί με έντονη χρήση των ποδιών, όπως το Charleston ή το Mash Potatoes. Οι wing είναι χοροί που επικεντρώνονται στην κίνηση του κορμού, όπως το Twist ή το Toon. Αυτοί οι χοροί εμφανίζονται κυκλικά στην ιστορία και μας δείχνουν πώς οι μαύροι χορευτές σχετίζονται με τον κόσμο και τη μουσική. Οι κοινωνικοί χοροί ορίζουν γενιές.

Σύμφωνα με τον Tommy de Frantz, καθηγητή στο Τμήμα Αφρικανικών και Αφροαμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Duke, οι αφροαμερικανικοί κοινωνικοί χοροί προέκυψαν από ένα είδος «τριλογίας» χορών που εμφανίστηκαν γύρω στον 19ο αιώνα. Πρόκειται για τους χορούς buck, wing και jig.

Ο Buck είναι ένας χορός έντονα ρυθμικός, παλμικός και “groovy”. Ο buck dancing θεωρείται μια πρώιμη μορφή του tap dancing (χορός με χτυπήματα ποδιών). Το χτύπημα με το μπροστινό μέρος του πέλματος είναι ένα πρώιμο παράδειγμα του shuffle.

Οι Wing χοροί περιλαμβάνουν κυματισμούς του σώματος. Διάφορα μέρη του σώματος μπορούν κυριολεκτικά να «φτερουγίζουν» σαν φτερά.

Ο Jig χορός χαρακτηρίζεται από γρήγορες, ενεργητικές κινήσεις και βήματα. Πρόκειται για έναν solo χορό με βήματα που προέρχεται από τα Βρετανικά Νησιά. Είναι ένας τύπος buck dance και ιρλανδικού χορού.

Strut

Το Strut είναι ένας χορός της εποχής του ragtime, με γρήγορο ρυθμό και αυτοπεποίθηση, που θυμίζει περπάτημα με ύφος. Ο cakewalk ξεκίνησε ως διαγωνισμός χορού τύπου strut ανάμεσα σε σκλάβους στις φυτείες του Αμερικανικού Νότου, όπου οι καλύτεροι χορευτές κέρδιζαν πραγματικά κέικ ως έπαθλο. Το Strut, όπως και ο μεταγενέστερος cakewalk και το Turkey trot, ήταν αγαπημένοι χοροί της ragtime εποχής.

Οι χορευτές φορούσαν τα καλύτερά τους ρούχα, συνήθως με καπέλο και μπαστούνι. Ήταν ένας εκκεντρικός και θεαματικός χορός, που φαινόταν να περιλαμβάνει ψηλά λακτίσματα, εντυπωσιακές μεγάλες στροφές, άλματα και “σχίσίματα” (splits). Υπάρχει και θεατρικό στοιχείο στον χορό αυτό: οι χορευτές μιμούνταν την πράξη τού να φτιάχνουν τα ρούχα τους πριν από ένα εντυπωσιακό βήμα, δημιουργώντας έτσι μια αίσθηση αναμονής και σασπένς.

Δες τους Pepsi Bethel, Alfred Minns και Leon James να χορεύουν το Strut στο φιλμ The Spirit Moves – Part 1.

https://youtu.be/WjguncQiw70


The Berry Brothers excelled with the strut and tap.
https://youtu.be/EBqSBVxUKM4?t=84

 

Eccentric Dance

Ο εκκεντρικός χορός (eccentric dance) είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία. Πρόκειται για στυλ αυθεντικού χορού (vernacular), στο οποίο οι κινήσεις είναι ασυνήθιστες και βαθιά προσωπικές. Αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου και αρχές 20ού αιώνα, ως αποτέλεσμα της επίδρασης αφρικανικών και “εξωτικών” χορών πάνω στους παραδοσιακούς χορούς clog και tap.

“[…] eccentric” είναι ένας όρος-ομπρέλα για χορευτές με μη τυποποιημένες κινήσεις, που προβάλλουν το ατομικό τους στυλ”— Stearns and Stearns

Το στυλ μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία από ακροβατικά όπως και πολύ γρήγορο footwork.

Ο Earl “Snakehips” Tucker

Ο Tucker έγινε διάσημος για τον “snakehips” χορό του, που περιλάμβανε ευλύγιστες κινήσεις στη λεκάνη και τα ισχία.
https://www.youtube.com/watch?v=7U4ww-MmAY4&list=RD7U4ww-MmAY4&start_radio=1


Διάσημοι εκκεντρικοί χορευτές ήταν οι:

• Earl “Snakehips” Tucker
• Al “Rubberlegs” Norman https://www.youtube.com/watch?v=mSAAKgnAgOc&list=RDmSAAKgnAgOc&start_radio=1
• Ray Bolger https://www.youtube.com/watch?v=36_4rmlAA78
• Jack Stanford https://youtu.be/Hirm5WVR5UY?list=RDHirm5WVR5UY

Οι χορευτές αυτοί δημιουργούσαν ένα νούμερο γύρω από τις χαρακτηριστικές τους κινήσεις, χρησιμοποιώντας κοινά βήματα του jazz (shuffles, grinds, kicks, twists) εμπλουτισμένα με κόλπα, άλματα και ακροβατικά.

Αρχικά παρουσιαζόταν σε minstrel shows, μουσικές σκηνές και vaudeville παραστάσεις, αλλά αργότερα εντάχθηκε σε μουσικά έργα και ταινίες για κωμικό στοιχείο. Τα στοιχεία αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν στον Charleston και το Black Bottom, αλλά και στο tap (π.χ. Nicholas Brothers).

The Charleston

Ο Charleston είναι αυθεντικός αφροαμερικανικός vernacular χορός, χορευόμενος σε πρώιμη jazz (hot jazz / Dixieland / New Orleans jazz). Συνδυάζει αυτοσχεδιαστικά αφρικανικά βήματα με syncopated jazz ρυθμούς.

Έχει τις ρίζες του σε αφρικανικά χορευτικά είδη όπως τη Juba και το βασισμένο στις θρησκευτικές μαζώξεις Ring Shout.

Ιστορικά

• Στις αρχές του 1920 έγινε τρέλα της εποχής των flappers και της ποτοαπαγόρευσης.
• Το 1923, στην παράσταση “Runnin’ Wild”, έγινε δημοφιλής χάρη στο τραγούδι “The Charleston” του James P. Johnson.

Προέλευση από το Τσάρλεστον της Νότιας Καρολίνας.

Το 1891 ο πάστορας Daniel Jenkins ίδρυσε ορφανοτροφείο και δημιούργησε μια μπάντα για να μαζεύει χρήματα. Οι χορευτές, κυρίως παιδιά, εκτελούσαν τα “geechie” βήματα μπροστά στη μπάντα – πρόδρομοι του Charleston.

Εκτελέσεις & ποικιλίες

Ο Stearns αναφέρει 35 παραλλαγές του Charleston. Ο Al Minns και ο Leon James στο “Playboy’s Penthouse” (περίπου 1960)

https://youtu.be/LA-u7rp-SrU?t=263

Σε αυτό το σπάνιο βίντεο, οι θρυλικοί χορευτές Al Minns και Leon James παρουσιάζουν κλασικά βήματα του jazz χορού στην εκπομπή Playboy’s Penthouse. Μαζί τους, ο παρουσιαστής Hugh Hefner και ο ιστορικός του jazz χορού Marshall Stearns, ο οποίος σχολιάζει τις πολιτιστικές ρίζες και την εξέλιξη αυτών των χορών.

Ο Stearns εξηγεί ότι υπάρχουν 35 γνωστές παραλλαγές του βήματος Charleston. Ο Minns και ο James επιδεικνύουν μερικές από αυτές, όπως:

• Το Αυθεντικό Charleston
• Το Scarecrow (σκιάχτρο)
• Το Squat (κάθισμα)
• Το Around the World (γύρος του κόσμου)
• Το Hand to Hand (χέρι με χέρι)

Αυτό το απόσπασμα αποτυπώνει με εξαιρετικό τρόπο την ενέργεια, το χιούμορ και την αυθεντικότητα του λαϊκού jazz χορού, όπως αυτός μεταφέρθηκε από τις αίθουσες χορού και τους δρόμους του Χάρλεμ στη δημοσιότητα της αμερικανικής τηλεόρασης.

The Black Bottom
https://youtu.be/rQ9qapVmWi4

Αναπτύχθηκε παράλληλα με τον Charleston (1910s–1920s), προερχόμενος πιθανώς από τη Νέα Ορλεάνη ή την Τζόρτζια. Πιθανόν βασίζεται σε παλιότερο χορό με το όνομα Echo.

Η ονομασία καθιερώθηκε από το τραγούδι “Original Black Bottom Dance” του Perry Bradford.

Το 1924 παρουσιάστηκε στο Broadway στο έργο Dinah και έγινε ευρύτερα γνωστός με τα George White’s Scandals (1926).

Χαρακτηριστικά

• Σόλο χορός, με off-beat ρυθμό
• Σκουντήματα στους γοφούς, χτυπήματα στους μηρούς και παλαμάκια (hambone)
• Στοιχεία από τον χορό Juba
• Αξιοσημείωτη ερμηνεύτρια: Ann Pennington (1920s) https://www.youtube.com/shorts/25lRZaq_grc

Broadway Jazz (Modern Jazz)

Το Broadway Jazz (ή Theatre Jazz) είναι το στυλ χορού που βλέπουμε στα θεατρικά μιούζικαλ. Καθιερώθηκε από χορογράφους όπως οι:

• Bob Fosse
• Jerome Robbins
• Jack Cole

Bob Fosse

Εμβληματική φιγούρα του χορού, ο Fosse έφερε μια καινούρια αισθητική:

• Εσκεμμένα “άσχημες” γραμμές (κυρτοί ώμοι, γόνατα προς τα μέσα)
• Εκφραστικές κινήσεις
• Χρήση αντικειμένων (καπέλα, καρέκλες)
• Εστίαση στο συναίσθημα του χορευτή

Ο Fosse ήθελε ο χορευτής να παίζει έναν ρόλο μέσα από τον χορό.

Street Jazz / Jazz Funk 

Προέρχεται από τη συνένωση του hip-hop και του jazz.
Σύμφωνα με τον Robery James, είναι εμπορικό στυλ που συνδυάζει:

• Hip-hop βήματα
• Ακαδημαϊκή jazz και μπαλέτο τεχνική
• Χορεύεται σε funk jazz, broken beat, και ρυθμική μουσική.

Σχόλια

Οι αφροαμερικανικοί χοροί όπως ο Charleston, το Black Bottom και το Theatrical Jazz προέρχονται άμεσα από τις κοινωνικές vernacular παραδόσεις των Αφροαμερικανών τον 19ο και 20ό αιώνα.

Πολλοί περιλάμβαναν μίμηση ζώων (Buzzard Lope, Turkey Trot, Snake Hip). Αυτό συνδέεται με παραδοσιακούς αφρικανικούς φυλετικούς χορούς.
Παραδόσεις όπως οι Ring Shouts, η Juba, υπάρχουν ακόμα σήμερα, σε jam sessions τόσο στην αυθεντική jazz, όσο και στον σύγχρονο urban χορό.

Οι jazz χοροί εξελίσσονται ακόμα, αλλά παραμένουν ριζωμένοι στην vernacular παράδοση. Αν κατανοήσουμε την ιστορία τους, μπορούμε να χτίσουμε συνειδητά το μέλλον τους.

References
Jazz Dance: The Story Of American Vernacular Dance -Marshall & Jean Stearns
Jazz Dance: A History of the Roots and Branches by by Lindsay Guarino (Editor), Wendy Oliver (Editor)

Doin’ the Charleston: Black Roots of American Popular Music & the Jenkins Orphanage Legacy by Mark Rowell Jones

One Thousand Novelty and Fad Dances by Tom L. Nelson

Encyclopedia of American Folklife by Simon J Bronner

Beginning Jazz Dance by Robey, James

Choreographing Copyright: Race, Gender, and Intellectual Property Rights in American Dance by Anthea Kraut
The Wizard of Oz: Musical Adaptations from Baum to MGM and Beyond by Danielle Birkett, Dominic McHugh

The Spirit moves: a documentary about Black social dances
The Spirit moves: a documentary about Black social dances (Part 2)