| Το Lindy hop είναι χορός ο οποίος προέρχεται από τη μαύρη κοινότητα._

Οι Jazz χοροί δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της αυθεντικής, δρομίσιας μουσικής του μαύρου πολιτισμού. Είναι αποτέλεσμα καινοτομιών που προέρχονται από τις αφροαμερικάνικες κοινότητες. Δεν μπορούμε, ως κοινότητα, να καρπωνόμαστε τα προϊόντα της μαύρης πολιτιστικής έκφρασης αλλά να αδιαφορούμε ή να μην αναγνωρίζουμε την απειλή που αντιμετωπίζουν οι Αφροαμερικάνοι στις ΗΠΑ. Γνωρίζοντας το ιστορικό πλαίσιο, αναγνωρίζουμε την παράδοση από την οποία προέρχονται οι χοροί Jazz και στεκόμαστε υπεύθυνοι να σεβαστούμε την κοινότητα και την προέλευσή του.

Οι ρίζες της Τζαζ είναι Αφρικανικές και συγκεκριμένα προέρχονται από τις περιοχές της Δυτικής Αφρικής. Σήμερα μπορούμε πραγματικά να απαριθμήσουμε πολλά παρακλάδια του τζαζ χορού, όπως το tap, το broadway jazz, το κλασικό τζαζ, το μοντέρνο τζαζ, το latin jazz κτλ.

| Ο αυθεντικός χορός Jazz αναπτύχθηκε στις φυτείες.

Οι μαύροι χοροί, όπως το buzzard lope ή τοturkey trot είχαν άμεσες αναφορές στο ζωικό βασίλειο.  Λόγω της ζωτικότητας, της έκφρασης, του δυναμισμού και της ελευθερίας στον αυτοσχεδιασμό, εντυπωσίαζαν στη λευκή φυλή. Εκείνη την εποχή οι χοροί αυτοί χρησιμοποιούνταν με σκοπό να διασκεδάσουν την αστική τάξη της λευκής φυλής.
Οι χορευτές όφειλαν να έχουν κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα, κάποιο ειδικό ταλέντο, ακροβατικό ή κάποια ειδική εμφάνιση για να μπορέσουν να κλείνουν δουλειές και να βγάζουν τα .. προς το ζειν. Σε μία εποχή όπου οι μαύροι αναγκάζονταν να βάφουν το πρόσωπό τους  έξτρα μαύρο (βλ. Black face) για να κερδίσουν την καθημερινή εργασία τους και να διασκεδάσουν τη λευκή φυλή, οι χορευτές συνήθως δεν μοιραζόντουσαν εύκολα τις καινοτομικές ιδέες σου σε βήματα και χορευτικά τρικ.
Η κάθε κίνηση ήταν αντιπροσωπευτική του χορευτή/δημιουργού της και έπαιρνε την υπογραφή και το όνομά του. Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό και το groove- την απόλυτη ταύτιση με τον ρυθμό και την μουσική jazz- οι χορευτές καθιέρωσαν ένα δικό τους, συγκεκριμένο χορευτικό στυλ πάνω στα νέα αυτά ακούσματα. Ο χορός Jazz και μαζί του το Charleston (Juba dance για την εποχή) και οι κλακέτες ήταν πλέον αδιαμφησβήτητο γεγονός.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι ζευγαρωτοί χοροί είναι παράγωγο της ευρωπαϊκής παράδοσης. Δε φαίνεται να υπάρχουν ενδεικτικά στοιχεία χορού σε κλειστή θέση στις περιοχές της Δυτικής Αφρικής.
Συνδιάζοντας τους Αφρικάνικους χορούς καθώς και αυτούς της Αμερικής, χορούς όπως το cakewalk, το Charleston, το Lindy hop, το shag, το foxtrot κ.λπ., εν μέσω του αυτοσχεδιασμού, του πειραματισμού και της μίμησης, πρώτοι οι Αφροαμερικανοί δημιούργησαν ένα στυλ που ήταν μοναδικά δικό τους, βρίσκοντας χώρο εξερεύνησης σε ένα ζευγαρωτό χορό. Για όλα τα παραπάνω τους ονομάζουμε και επίσημα εφευρέτες του Lindy hop.

Το Lindy hop είναι ένας ‘’ρυθμικός χορός’’ (rhythm dance).  Θα βρείτε πως είναι συνυφασμένος με πολλά δημοφιλή είδη χορού τα οποία ανθίζουν ακόμα στις μέρες μας, όπως η jazz και το tap dancing (κλακέτες),  καθώς και με τους χορούς hip hop, shuffle κτλ. Η ιστορία λέει πως μαύροι και λευκοί χόρευαν μαζί, στο πιο μεγάλοclub  της εποχής στο Harlem της Νέας Υόρκης, το Savoy Club.

Εκείνη την εποχή, η μαύρη κοινότητα είχε διαφορετική αντιμετώπιση και  θεσμοθετημένες διακρίσεις προς την μαύρη κοινοτήτα.
Οι λευκοί μπορούσαν να εισέλθουν από την κύρια πόρτα του κτιρίου αλλά οι υπόλοιπες φυλές έπρεπε να χρησιμοποιήσουν την πίσω πόρτα ως ένδειξη σεβασμού στη λευκή, ανώτερη φυλή. Ακόμα και οι χώροι της τουαλέτας ήταν διαχωρισμένοι με βάση το χρώμα.Σε μια περίοδο όπου ο ρατσισμός ήταν ο κανόνας, όπου περνούσε ως τη φυσιολογική συνθήκη, το lindy hop ήρθε για πρώτη φορά να ενώσει αυτούς τους δύο αυτούς κόσμους.

Ο αυτοσχεδιασμός, η μουσικότητα και η έλλειψη αυστηρού βηματολογίου, έδινε μια ιδιαίτερη αίγλη σε αυτό το χορό. Ο δυναμισμός της μουσικής και οι ασσυμετρίες στις γραμμές του σώματος, μαγνήτιζαν τη λευκή φυλή , η οποία ήταν συνηθισμένη σε αυστηρές γραμμές, απρόσωπη μουσική εμβατηρίων και περιορισμένης σωματικής επαφής με το ζευγάρι τους παρά μόνο στα ‘επιτρεπόμενα’ μέλη του σώματος.

«H Αφροαμερικάνικη αισθητική ενθαρρύνει την εξερεύνηση και την ελευθερία στη σύνθεση.Η πρωτοτυπία και η ατομικότητα δεν είναι μόνο άξιες θαυμασμού αλλά είναι αναμενόμενες στον αυτοσχεδιασμό αλλά στις χορογραφίες.  Η δημιουργία όμως πρέπει να ισορροπεί μεταξύ της αντίληψης του καλλιτέχνη για το τι είναι καλαίσθητο και ταυτόχρονα αυτής του κοινού. Ο στόχος είναι να προσθέσετε στην παράδοση και να την επεκτείνετε χωρίς να απομακρυνθείτε πολύ μακριά από αυτήν»
(βλ. Steppin’ on the Blues –Jacqui Malone, σλ 35).

 

Η προσωπικότητα και η ατομική φωνή αποτελούν ζωτικό μέρος του πολιτισμού της jazz. Σε αυτήν την παράδοση χορού η εκτέλεση του χορού με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως κάποιος άλλος συνήθως δεν εκτιμάται. Όταν οι ομάδες εκτελούν έναν αριθμό μαζί, το κοινό αναμένει από κάθε ερμηνευτή να φέρει τη δική του προσωπικότητα στο συνολικό στυλ, δημιουργώντας έτσι τη διαφορετικότητα εντός της ενότητας.

Ωστόσο με σκοπό την πλήρη έκφραση της μοναδικότητά τους και την αυθεντικότητα του κάθε χορευτή και καθώς ο σόλο χορός επιτρέπει έναν πιο άρτιο διάλογο με τη μουσική, το swing lindy hop και η jazz μπλέκονται μεταξύ τους ιδανικά. Το λεγόμενο ‘Break away’ στο Lindy hop είναι η στιγμή που το ζευγάρι – ηθελημένα ή μη, αφήνει την αγκαλιά για να αλληλεπιδράσει και σόλο κίνηση στον χώρομε jazz steps. Αυτοσχεδιάζοντας και κρατώντας μια σχέση τριπλή – συνομιλώντας με το ζευγάρι τους και τον ρυθμό και τη μουσική.

O όρος Swing αποδίδεται άρτια από την απάντηση του Louis Amstrong:
“If you have to ask, you’ll never know.”

Όλα συνοψίζονται σε αυτό που ονομάζουμε swing feel. Τι είναι το ‘swing feel’?
Δεν θα μπορούσε να το εξηγήσει καλύτερα ο αγαπημένος μας Duke Ellignton:
“In jazz we don’t push it, we let it fall”

Duke Ellington on… How to be cool 😉

 

Το ‘swing feel’ είναι μέρος της jazz. Η jazz είναι μέρος του swing.

Όταν αναφερόμαστε στους Jazz χορούς, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την πολιτιστική ιστορία της μαύρης κοινότητας. Οφείλουμε να γνωρίζουμε τις αφρικανικές επιρροές. Είναι αδύνατο να σκεφτούμε τη μουσική και χορευτική κληρονομιά της Αμερικής χωρίς να αναγνωρίσουμε τις αφρικανικές ρίζες της.

Στο σήμερα

Το swing είναι ένα χορευτικό είδος το οποίο άνθησε σε περίοδο κοινωνικής και οικονομικής κρίσης και έχει καταφέρει να μείνει αυθεντικό ανα τα χρόνια.
Αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να αντιγράφεται πιστά και ‘’μουσειακά’’.
Η τέχνη οφείλει να επαναπροσδιορίζεται.

Αυτό συμβαίνει πιό έντονα σε εποχές όπως η δική μας, σε εποχες όπου οι καλλιτέχνες έχουν ανάγκη για έκφραση και περιορισμούς ως προς αυτή.
Οφείλουμε να διαφοροποιήσουμε την προσέγγιση μας στη jazz, έτσι ώστε να κρατήσουμε την αυθεντικότητά της αλλά ταυτόχρονα να καταφέρουμε εξελιχθούμε και να την εξελίξουμε.

Έχω την πεποίθηση πως ένα τόσο δυναμικό είδος, τόσο ιστορικά συνδεδεμένο με τις κοινωνικές αναταραχές και τόσο αναλείωτο στο χρόνο, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από τη σημερινή επικαιρότητα του Covid-19. Αντιθέτως θεωρώ πως οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε την οπτική μας και τους τρόπους διδασκαλίας μας με σκοπό την εξέλιξή του.
Ειναι γεγονός πως ο καλλιτεχνικός κόσμος πλήττεται ανεπανόρθωτα λόγω της πανδημίας. Είναι στο χέρι μας να μεταβάλλουμε τις συνθήκες.

Επιστρέφουμε πίσω στις ρίζες, αφιερώνουμε χρόνο στην ανακάλυψη των πολυρυθμιών, του παλμού, των jazz steps και εμπλουτίζουμε τον χορό μας με διαφορετικά ρυθμικά μοτίβα στα βήματα. Έχουμε τον χρόνο να εστιάσουμε στην κίνησή μας ατομικά και σε βάθος.Να προσεγγίσουμε τη Jazz με διαφορετικούς τρόπους ως κοινωνικό χορό και να είμαστε εφευρετικοί ως προς την εξάπλωση της σε αυτη τη περίοδο του “social distancing”, ώστε να μεινει ζωντανή –  στις τοπικές κοινότητές μας- και να συνεχίσει να μας παρέχει απλόχερα χαμόγελα και χτυποκάρδια.

Έλενα Ευαγγελία
Jump n Jive
June 2020

_Miles Davis: “I never thought Jazz was meant to be a museum piece like other dead things once considered artistic. |

 
Για την Αποκατάσταση του Μαύρου

Άσπρη είναι η αρία φυλή
η σιωπή
τα λευκά κελιά
το ψύχος
το χιόνι
οι άσπρες μπλούζες των γιατρών
τα νεκροσέντονα
η ηρωίνη.
Αυτά λίγο πρόχειρα
για την αποκατάσταση του μαύρου.

Κατερίνα Γώγου.